Terapia grupowa – na czym polega i dlaczego działa?
Spis treści
- Terapia grupowa – na czym polega i dlaczego działa?
- Na czym polega terapia grupowa i jak wyglądają sesje?
- Czym różni się psychoterapia grupowa od terapii indywidualnej?
- Kiedy warto rozważyć udział w psychoterapii grupowej?
- Grupa terapeutyczna – rodzaje grup i ich przebieg
- Czynniki leczące w psychoterapii grupowej
- Ile trwa terapia grupowa i co daje uczestnictwo w grupie?
- Terapia grupowa w praktyce – jak wygląda praca w grupie?
Terapia grupowa – na czym polega i dlaczego działa?
Terapia grupowa to forma terapii psychologicznej, w której uczestnicy – osoby zmagające się
z podobnymi trudnościami – spotykają się regularnie pod opieką jednego lub dwóch terapeutów,
by wspólnie pracować nad sobą. To przestrzeń, w której można doświadczać, dzielić się swoimi
doświadczeniami, rozwijać umiejętności interpersonalne i konfrontować się z tym, co trudne –
ale już nie samotnie.
Na czym polega terapia grupowa i jak wyglądają sesje?
Na pierwszy rzut oka może wydawać się onieśmielająca – jak to, mówić o swoich problemach przed
grupą? Jednak to właśnie udział w grupie otwiera drzwi do procesu głębokiej zmiany. Grupowa
polega na regularnych sesjach terapii grupowej, zwykle raz w tygodniu. Pojedyncza sesja trwa
90–120 minut.
W czasie spotkań uczestnicy dzielą się trudnościami, słuchają innych, uczą się od siebie nawzajem
i otrzymują informacje zwrotne. To właśnie wymiana z innymi ludźmi i możliwość obserwowania siebie
w relacjach na żywo stanowi jeden z czynników leczących. Jak pisał Yalom, grupa daje szansę, by
zobaczyć swoje schematy i przełamać je, mając wsparcie i lustro w postaci grupy.
Terapia grupowa zazwyczaj rozpoczyna się od etapu orientacyjnego – wtedy uczestnicy się poznają,
ustalają zasady pracy i zaczynają budować zaufanie. W kolejnych fazach pojawiają się napięcia,
niekiedy konflikty, które są naturalną częścią procesu. Z czasem grupa zaczyna funkcjonować
bardziej spójnie, a uczestnicy terapii grupowej uczą się konfrontować z emocjami, przełamywać
lęki i wspólnie szukać rozwiązań.
Każda sesja terapii grupowej ma strukturę, ale nie jest sztywno zaplanowana – życie grupy toczy się
dynamicznie. Grupa może poruszać tematy zaproponowane przez uczestników, czasem inicjatywa wychodzi
od terapeuty. Praca odbywa się poprzez rozmowę, analizę sytuacji, ale także ćwiczenia, zadania i
odgrywanie scenek. Kluczowa jest szczerość, gotowość do słuchania oraz otwartość na informacje
zwrotne.
Proces grupowy to coś więcej niż zbiór indywidualnych historii – to żywy organizm, który się zmienia,
rozwija i uczy. Uczestnicy uczą się siebie nawzajem, a czym polega terapia grupowa można w pełni
zrozumieć dopiero wtedy, gdy się w niej uczestniczy.
Czym różni się psychoterapia grupowa od terapii indywidualnej?
Psychoterapia grupowa różni się od terapii indywidualnej tym, że oprócz relacji pacjent–terapeuta,
w procesie aktywny udział biorą inni uczestnicy terapii grupowej. To grupa staje się polem doświadczeń
i eksperymentów. Dzięki temu terapia grupowa umożliwia nie tylko analizę myśli czy emocji, ale realną
pracę w relacjach z innymi.
W terapii indywidualnej osoba koncentruje się na własnych myślach i emocjach w bezpiecznej, zamkniętej
relacji z terapeutą. To forma bardzo skuteczna w pracy nad traumą, głębokimi lękami czy kiedy potrzeba
intensywnej koncentracji na jednym wątku. Z kolei psychoterapia grupowa pozwala doświadczyć siebie
w kontekście społecznym. Ujawniają się tu mechanizmy, które na co dzień funkcjonują w życiu zawodowym,
relacyjnym, rodzinnym.
W grupie mamy do czynienia z różnorodnością – nie tylko osobowości, ale też sposobów myślenia, reagowania,
interpretowania rzeczywistości. To stwarza przestrzeń do konfrontacji, ale i do rozumienia siebie
na głębszym poziomie. Reakcje uczestników, ich informacje zwrotne, momenty bliskości czy napięcia –
to wszystko stanowi materiał do pracy. Terapeuta nie jest jedyną osobą wpływającą na zmianę, lecz
wspiera cały proces zachodzący pomiędzy członkami grupy.
Dla wielu pacjentów, którzy zmagają się z trudnościami w relacjach z innymi, niskim poczuciem
własnej wartości, lękiem przed bliskością, grupa terapeutyczna staje się miejscem przełomowym. Tam
mogą zacząć rozwijać swoje społeczne kompetencje i nawiązywać bardziej satysfakcjonujące relacje.
Kiedy warto rozważyć udział w psychoterapii grupowej?
Jeśli:
- doświadczasz depresji, lęków, samotności,
- masz problemy w relacjach,
- trudno Ci radzić sobie z emocjami,
- zmagasz się z zaburzeniami osobowości,
- jesteś DDA (dorosłym dzieckiem alkoholika),
- masz trudności w wyrażaniu siebie,
… terapia grupowa może być dobrym wyborem.
Warto też rozważyć udział w grupie, jeśli czujesz, że Twoje życie utknęło w martwym punkcie –
brakuje Ci satysfakcji, nie umiesz podejmować decyzji albo masz poczucie, że wciąż powtarzasz te
same błędy w relacjach z innymi. Często osoby, które z pozoru dobrze funkcjonują, noszą w sobie
głęboki wewnętrzny chaos. Grupowa umożliwia spojrzenie na siebie z nowej perspektywy – przez oczy
innych uczestników.
Grupa wsparcia daje bezpieczną przestrzeń, w której nikt nie jest oceniany. Każdy uczestnik jest
równy, a proces terapeutyczny toczy się w tempie odpowiadającym możliwościom grupy. Co ważne – nie
trzeba mieć „poważnego problemu”, by skorzystać z terapii. Wystarczy chęć, by się rozwijać, zrozumieć
siebie i inaczej radzić sobie z codziennym napięciem.
Psychoterapia grupowa to także dobra forma pomocy dla osób, które przeszły już przez psychoterapię
indywidualną i chcą pogłębić swoje wglądy oraz przetestować je w praktyce. Niekiedy bywa też
pierwszym krokiem dla tych, którzy dotąd unikali terapii – bo łatwiej wejść do sali z innymi niż
spojrzeć terapeucie prosto w oczy.
Grupa terapeutyczna – rodzaje grup i ich przebieg
Grupa psychoterapeutyczna może być zamknięta (wszyscy zaczynają i kończą terapię razem) lub
otwarta (nowi uczestnicy grupy mogą dołączać w trakcie). W grupie zamkniętej łatwiej zbudować
zaufanie i spójność, natomiast grupa otwarta daje szansę obserwowania, jak zmieniają się role
i dynamika w obliczu nowych członków. Czasem to grupa rozwojowa, skoncentrowana na poszerzaniu
samoświadomości i umiejętności interpersonalnych, czasem grupa wsparcia dla osób z konkretnymi
problemami, np. dzieci alkoholików czy osób z zaburzeniami psychicznymi.
Terapia grupowa prowadzona jest zwykle przez dwóch terapeutów, co zapewnia lepsze wsparcie i
możliwość uważniejszego śledzenia procesów zachodzących w grupie. Rola terapeuty to nie tylko
moderowanie spotkań, ale również czuwanie nad dynamiką i bezpieczeństwem, wspieranie emocjonalne
uczestników oraz prowadzenie interwencji, gdy pojawiają się trudności.
Psychoterapeuta dostrzega mechanizmy, które umykają pojedynczym członkom – wzorce unikania,
zależność, rywalizację czy wycofanie. Pomaga je nazwać i przekształcić w sposób łagodny, ale
stanowczy. Dobrze prowadzona grupa to miejsce, gdzie można doświadczać siebie inaczej niż
dotychczas i próbować nowych sposobów funkcjonowania w relacji.
Różnorodność form grup terapeutycznych pozwala dostosować proces do potrzeb pacjenta. Niektóre
grupy kładą nacisk na ekspresję emocji, inne na zmianę zachowania, jeszcze inne na integrację
osobowości. W każdej jednak grupa terapeutyczna staje się lustrem, przestrzenią eksploracji i
terapeutycznym polem ćwiczeń przed życiem „na zewnątrz”.
Czynniki leczące w psychoterapii grupowej
Yalom opisał czynniki leczące, które wpływają na efektywność terapii grupowej. Wśród nich
znajdują się m.in.:
- uniwersalność – świadomość, że inni też mają podobne problemy, co pozwala
poczuć się mniej samotnym, - korekcja wczesnych doświadczeń rodzinnych – grupa staje się bezpiecznym
środowiskiem, w którym można przepracować relacje z ważnymi osobami z przeszłości, - informacje zwrotne – uczestnicy otrzymują szczere, konstruktywne opinie od innych,
co pomaga zrozumieć, jak są postrzegani, - modelowanie zdrowych zachowań – poprzez obserwację innych uczymy się nowych
sposobów funkcjonowania, - altruizm – wspieranie innych buduje poczucie sensu i sprawczości,
- spójność grupy – poczucie przynależności wzmacnia zaangażowanie w proces,
- możliwość doświadczania siebie na nowo – w nowych rolach, z większą odwagą,
autentycznością, - katharsis – ulga emocjonalna po podzieleniu się czymś trudnym,
- samoobserwacja – wgląd we własne zachowania i mechanizmy,
- instylacja nadziei – widok postępów innych członków grupy wzmacnia wiarę w zmianę,
- zrozumienie mechanizmów psychologicznych – rozwijana samoświadomość pozwala lepiej
rozumieć siebie i innych.
Wszystkie te elementy wspierają zmianę i wzmacniają poczucie własnej wartości.
Ile trwa terapia grupowa i co daje uczestnictwo w grupie?
Zwykle terapia trwa od kilku miesięcy do nawet dwóch lat. Wszystko zależy od celu grupy, jej
charakteru (czy jest otwarta, czy zamknięta) oraz stopnia zaawansowania trudności, z jakimi
zgłaszają się uczestnicy. Początkowo pojawia się niepewność, napięcie i ostrożność – to naturalna
faza wchodzenia w proces terapeutyczny. Z czasem jednak, gdy grupa nabiera zaufania i pojawia się
większa gotowość do dzielenia się sobą, relacje się pogłębiają, a zmiana zaczyna być widoczna.
Terapia grupowa trwa w rytmie cotygodniowych spotkań, które budują regularność i przewidywalność
– ważne czynniki bezpieczeństwa emocjonalnego. W trakcie spotkań uczestnicy obserwują siebie i
innych, uczą się rozpoznawać emocje, wyrażać je i szukać dla nich sensu. To przestrzeń, gdzie
można eksperymentować – powiedzieć coś inaczej niż zwykle, zareagować nowym sposobem, przyjrzeć
się swoim reakcjom i dostawać natychmiastową informację zwrotną.
Uczestnictwo w grupie daje możliwość stopniowego zdejmowania masek i ról. Można odkryć, jak
wiele rzeczy robimy z automatu, z lęku, z potrzeby akceptacji. Grupa nie tylko konfrontuje, ale
też wspiera. Wspólnie przeżywane momenty napięcia, śmiechu, wzruszeń budują więzi – nawet jeśli
nie są one kontynuowane poza salą terapeutyczną, ich wpływ zostaje.
Dzięki grupie można:
- rozwijać umiejętności społeczne,
- zyskać nowe spojrzenie na siebie,
- uczyć się konstruktywnej komunikacji,
- radzić sobie lepiej z emocjami,
- zobaczyć, jak postrzegają nas inni uczestnicy,
- wyjść ze schematów samotności i wstydu,
- odbudować lub zbudować po raz pierwszy autentyczne poczucie własnej wartości.
Udział w terapii grupowej to nie tylko „praca nad sobą” – to proces, który wpływa na życie
codzienne: relacje, wybory, sposób przeżywania siebie. To forma terapii, która realnie zmienia.
Terapia grupowa w praktyce – jak wygląda praca w grupie?
Praca w grupie to nie tylko rozmowa – to proces. Czasem bolesny, ale zawsze wartościowy. Osoby,
które z początku były wycofane, z czasem zaczynają się otwierać. Uczą się dzielić się swoimi
przeżyciami, zyskują rozumienie i wsparcie.
Zewnętrznie może wyglądać zwyczajnie: kilka osób siedzi w kręgu i rozmawia. Ale wewnętrznie toczy
się intensywna praca – emocjonalna, poznawcza, relacyjna. Niektórzy przychodzą z gotowością do
mówienia, inni milczą tygodniami. I jedno, i drugie ma sens. Zmiana nie zawsze jest spektakularna.
Czasem zaczyna się od jednego zdania, jednego spojrzenia, które coś przesuwa.
Ważną częścią pracy w grupie są informacje zwrotne. Uczestnicy uczą się mówić o tym, co czują,
jak odbierają zachowania innych, bez oceniania. To ogromna lekcja komunikacji i empatii. Z czasem
coraz łatwiej przyjmować też trudniejsze treści – bo wiadomo, że pochodzą z życzliwości, nie z
potrzeby krytyki.
W grupie uczymy się też wytrzymywać napięcie – nie zawsze wszyscy się lubią, nie zawsze jest
miło. Czasem pojawiają się kryzysy, które są zaproszeniem do prawdziwej zmiany. Grupa daje wtedy
możliwość przeżycia konfliktu inaczej niż dotychczas – z większą świadomością, z gotowością do
dialogu.
Terapia grupowa opiera się na tym, że zmiana dzieje się w relacji – w relacji z członkami grupy,
z terapeutą, ale przede wszystkim z samym sobą. To właśnie dzięki temu grupowa umożliwia tak
głębokie transformacje.
Jeśli czujesz, że chcesz coś zmienić, ale nie wiesz, od czego zacząć – terapia grupowa może być
Twoim pierwszym krokiem. W ośrodku Rodzina Od Nowa prowadzimy grupowe terapie
dla osób z różnymi trudnościami – także dla dorosłych dzieci alkoholików. Zapraszamy – być może
ta grupa to właśnie Twoje miejsce.
Zapisz się na konsultację kwalifikacyjną i dowiedz się, czy grupa terapeutyczna będzie dla Ciebie
odpowiednia.
